จังหวัดเชียงราย เป็นจังหวัดที่มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน มีมรดกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติที่มีความสำคัญและทรงคุณค่ามากมาย องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงรายได้ตระหนักถึงคุณค่าเรื่องภูมิหลังของท้อง ถิ่น พัฒนาการทางสังคม ประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม จารีตประเพณี ชนชาติพันธุ์ จึงให้การสนับสนุนส่งเสริมและการอนุรักษ์ฟื้นฟูสืบสานวัฒนธรรมอันดีงามของ ท้องถิ่น โดยการจัดตั้งศูนย์วัฒนธรรมนิทัศน์และพิพิธภัณฑ์เมืองเชียงราย ๗๕๐ ปี เพื่อร่วมฉลองเมืองเชียงราย ๗๕๐ ปี และเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรมล้านนา และชนเผ่าชาติพันธุ์ต่างๆในจังหวัดเชียงราย หอวัฒนธรรมเชียงราย หอศิลป์ถิ่นล้านนา พิพิธภัณฑ์เมืองเชียงราย ข่วงเมือง และหอสมุด ๑ ล้านแล่ม รวมทั้งโครงการปรับปรุงเส้นทางเดินเท้า บริเวณแหล่งเรียนรู้และสถานที่ท่องเที่ยวกลางใจเมืองให้เป็นเส้นทางเดินเท้า เพื่อการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมในเมืองเชียงราย เพื่อให้สถานศึกษาในจังหวัดเชียงรายและจังหวัดใกล้เคียงมีแหล่งเรียนรู้ทาง วัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรมล้านนา และชนเผ่าชาติพันธุ์ต่างๆ ในจังหวัดเชียงราย อันจะเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีคุณค่าอีกแห่งหนึ่งของประเทศ
ภายในศูนย์วัฒนธรรมนิทัศน์และพิพิธภัณฑ์เมืองเชียงราย ๗๕๐ ปี ประกอบด้วยแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรมล้านนา และชนเผ่าชาติพันธุ์ต่างๆในจังหวัดเชียงราย อาทิเช่น
หอประวัติเมืองเชียงราย
หอประวัติเมืองเชียงราย เป็นส่วนหนึ่งภายในศูนย์วัฒนธรรมนิทัศน์และพิพิธภัณฑ์เมืองเชียงราย ๗๕๐ ปี โดยการปรับปรุงอาคารหอประชุมเม็งรายอนุสรณ์เดิม จัดขึ้นเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางด้านภูมิหลังของท้องถิ่น พัฒนาการทางสังคม ประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม จารีตประเพณี ในส่วนของการจัดแสดงนิทรรศการภายในได้จัดแสดงเนื้อหานับตั้งแต่ยุคสมัยก่อน ประวัติศาสตร์ ยุคของการสร้างบ้านเมือง การเปลี่ยนแปลง จนกระทั่งเป็นเมืองเชียงรายในปัจจุบัน นอกจากนั้นยังจัดแสดงเรื่องราววิถีชีวิตภูมิปัญญา การเมืองการปกครองและเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมอันน่าภูมิใจของคนเชียงราย ซึ่งทั้งหมดนี้นำเสนอด้วยแบบจำลองผสานสื่อที่ทันสมัย ทั้งสไลด์ วีดีทัศน์ ซอฟแวร์ หุ่นจำลอง บอร์ดกราฟฟิค และภาพประกอบคำบรรยายที่ทันสมัยสวยงามน่าสนใจ และง่ายต่อการเรียนรู้โดยมีการจัดแสดงนิทรรศการภายในเป็น ๙ โซน
โซนแอ่วเยือนหอประวัติเมือง(ส่วนต้อนรับประชาสัมพันธ์)
เจ้าหน้าที่แนะนำรายละเอียดของแต่ละส่วนในการจัดแสดง
โซนที่ ๑ ก่อร่างสร้างเมืองเชียงราย
กล่าวถึงตำนานเมืองพญานาค การค้นพบวัฒนธรรมหิน ยุคสังคมเกษตรกรรม ยุคสังคมล่าสัตว์ ยุคแคว้นโยนกไชยบุรีศรีช้างแสน ฯลฯ
การเริ่มต้นด้วยคำถาม ให้ผู้เยี่ยมชมรับรู้ชวนค้นหาข้อมูล และติดตามข้อมูลที่แสดงให้หาคำตอบในโซนต่อไป มีการจัดแสดงข้อมูลคำถาม/ตอบ และตอบโต้ด้วยคอมพิวเตอร์ระบบทัชสกรีน
โซนที่ ๒ ร่องรอยไหนในถิ่นฐาน
มีการจัดแสดงหลักฐานการค้นพบทางประวัติศาสตร์ ที่เกี่ยวข้องกับถิ่นฐานในอดีตที่ได้มีการค้นพบ ในทางโบราณคดี ในรูปแบบของการแสดงจำลองวัตถุจริง และให้ข้อมูลด้วยสื่อมัลติมีเดีย
ต่อเนื่องจากโซนที่ ๑ กล่าวถึงยุคประวัติศาสตร์ก่อนสมันอาณาจักร ยุคแคว้นเชียงราย(มังราย) ยุคสมัยอาณาจักรล้านนา ราชวงค์มังราย ยุคสมัยประเทศราชของพม่า ยุคฟื้นม่าน ยุคประเทศราชของสยาม เวียงกุมกาม อาณาจักรหริภุณไชย การสร้างเวียงเชียงราย เมืองหิรัญนครเงินยาง เวียงปรึกษา แคว้นโยนกนาคนคร นอกจากนั้นยังแสดงเกี่ยวกับโบราณวัตถุที่ค้นพบในแต่ละยุค ฯลฯ
โซนที่ ๓ เล่าแจ้งแถลงไข
ในห้องนี้จะเป็นเธียร์เตอร์สำหรับ ๓๒ ที่นั่ง สำหรับการบรรยายและฉายภาพโดยเครื่องโปรเจคเตอร์ไปยังจอภาพบนเวทีด้านหน้า โดยเล่าเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาเมืองเชียงราย และพญามังรายมหาราช ความยาว ๑๑.๔๕ นาที
โซนที่ ๔ เมืองโบราณ อาณาจักรล้านนา
มีการจัดแสดงหุ่นจำลอง พื้นที่ภูมิประเทศของจังหวัดเชียงราย และอาณาเขตโดยรอบ รวมทั้งหลักฐานทางประวัติศาสตร์ในการสร้างเมือง
ในบริเวณนี้จะมีการแสดงหุ่นจำลองพื้นที่ภูมิประเทศของจังหวัดเชียงราย และอาณาเขตโดยรอบ รวมทั้งหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ไม่ว่าเป็นเครื่องปั้นดินเผา พับสา แสดงเมืองโบราณแห่งอาณาจักรล้านนา ร่องรอยประตูเมืองและกำแพงเมือง แหล่งเตาเวียงกาหลง กฏหมายมังรายศาสตร์
โซนที่ ๕ พญามังรายมหาราช
ในโซนนี้จะมีการจัดแสดงพระรูปจำลอง พระราชประวัติของพญามังรายมหาราช การสถาปนาอาณาจักรล้านนา ลำดับกษัตริย์ราชวงค์มังราย ฯลฯ
โซนที่ ๖ สู่เมืองเชียงราย
ในโซนนี้กล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงจากเวียงไชยบุรี สู่หิรัญนครชัยบุรีศรีเชียงแสน การตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า จนกระทั่งกลับสู่อิสรภาพ เมืองพันธุมติรัตนอาณาเขต มณฑลพายัพ ประกาศยกเมืองเชียงรายเป็นหัวเมืองจัตวารวมอยู่ในมณฑลพายัพ หอระมานหรือตราประจำเมืองในอดีต จนพัฒนารูปแบบการปกครองจนแบ่งออกเป็น ๑๘ อำเภอ นอกจากนั้นยังแสดงประวัติความเป็นมาของแต่ละอำเภอ รวมถึงความรู้เกี่ยวกับสะดือเมืองอย่างละเอียด ประวัติเกี่ยวกับพระอารามหลวง อันได้แก่ วัดพระแก้ว วัดพระสิงห์ วัดเจ็ดยอด ประตูเมืองเชียงราย จำนวน ๑๒ ประตู ความรู้เกี่ยวกับทักษา ทักษาตามวันเกิด ฯลฯ
โซนที่ ๗ ความรู้อยู่รอบตัว
แสดงเกี่ยวกับศาสนสถานสำคัญของเมืองเชียงราย ได้แก่ประวัติของวัด ๑๐ วัด และพระธาตุ ๙ จอม การจัดแสดงสื่อให้ผู้เข้าชมเห็นถึง การหาความรู้ มองเห็นคุณค่าของประวัติศาสตร์จากสิ่งรอบตัว และบริเวณที่คุ้นเคย โดยจะเสริมทักษะในการสังเกต โดยการทดสอบกับชุดคอมพิวเตอร์มัลติมีเดี่ยที่จัดเตรียมไว้ก่อนบริเวณทางออก
โซนที่ ๘ ห้องสมุดหอประวัติ
มีการตกแต่งห้องหนังสือในลักษณะร่วมสมัย การตกแต่งแบบคลาสสิค แต่ยังมีอุปกรณ์บริการที่ทันสมัย เอื้ออำนวยในการค้นคว้าได้อย่างรวดเร็ว ฯลฯ